Cá mập là một trong những loài săn mồi khét tiếng và đáng sợ nhất trên thế giới, được tìm thấy ở mọi đại dương. Chúng thường được gọi là “hóa thạch sống” vì chúng đã lang thang khắp các đại dương trong hơn 400 triệu năm, thậm chí còn xuất hiện trước cả khủng long. Tuy nhiên, có một câu hỏi thường xuất hiện khi chúng ta thảo luận về cá mập, đó là liệu chúng có xương hay không.
Cá mập có xương không?
Cá mập không có xương. Bộ xương của chúng được thay thế bằng sụn - chất liệu mềm mại, linh hoạt giống như tai và chóp mũi của con người. Điều này đúng với tất cả các loài cá mập, từ loài cá mập trắng to lớn đến loài cá mập voi khổng lồ hiền lành.
Hàm, cột sống và sụn bao quanh não của cá mập được củng cố nhờ muối canxi, được tích tụ vào sụn xương từ thức ăn chúng ăn. Theo thời gian, điều này làm cho các bộ phận cơ thể này cứng hơn và khỏe hơn.
Trong khi con người có 206 đến 213 xương trong cơ thể thì hầu hết cá mập có khoảng 200 đến 400 cấu trúc làm từ sụn. Con số chính xác thay đổi tùy theo loài.
Phần duy nhất của cá mập không được làm từ sụn là răng của chúng, thứ khiến chúng trở nên nổi tiếng.
Vì sụn mềm hơn xương và răng nên nó khó hóa thạch. Nhưng chúng ta đã học được rất nhiều điều về lịch sử và sự tiến hóa của cá mập từ hàm răng hóa thạch của chúng.
Tại sao cá mập không có xương?
Emma Bernard, Người phụ trách Cá hóa thạch của Nature History Museum giải thích: “Chúng tôi nghĩ rằng những con cá mập đầu tiên đã phát triển bộ xương sụn vì nó phù hợp hơn với lối sống của chúng”. ‘Nhẹ và linh hoạt hơn xương, sụn khiến cá mập thường có thể bơi nhanh hơn cá có xương.’
Sụn có mật độ bằng một nửa xương. Cá mập không có mang bơi như nhiều loài cá có xương có để ngăn chúng chìm, vì vậy mật độ thấp của bộ xương sụn giúp chúng duy trì khả năng nổi.
Cá mập có bộ gan lớn chứa đầy dầu mật độ thấp cũng giúp ích cho việc này.
Ngoài tính linh hoạt, cấu trúc sụn của chúng còn giúp một số loài cá mập có cú cắn mạnh mẽ. Hàm trên của chúng không dính liền với hộp sọ sụn, khiến chúng có thể há miệng rất rộng. Điều này làm cho cú cắn xuống của chúng nhanh hơn và mạnh hơn. Cá mập trắng lớn có lực cắn ấn tượng nhất thế giới.
Tổ tiên của cá mập có xương không?
“Điều này vẫn đang được tranh luận,” Emma giải thích.
Mặc dù có hóa thạch nhưng đây vẫn là một câu hỏi khó lý giải và hồ sơ hóa thạch chỉ bảo tồn một tỷ lệ rất nhỏ động vật đang sống hay đã chết.
Emma cho biết thêm: “Người ta cho rằng tổ tiên của cá mập có thể có xương, nhưng cá mập và các loài cá sụn khác, chẳng hạn như cá đuối, lại tiến hóa qua dạng sụn vì nó nhẹ hơn và linh hoạt hơn xương. Điều này mang lại những lợi ích bao gồm việc trốn thoát khỏi kẻ săn mồi và có thể quay đầu nhanh hơn trong nước để truy đuổi con mồi.’
