Một trong những khó khăn lớn nhất trong phòng chống ung thư là giai đoạn đầu của bệnh thường không có triệu chứng rõ ràng. Nhiều bệnh nhân chỉ đến bệnh viện khi khối u đã lớn hoặc di căn, khiến việc điều trị trở nên khó khăn và tốn kém. Tham gia các chương trình tầm soát định kỳ giúp phát hiện những dấu hiệu bất thường trước khi biểu hiện ra bên ngoài, từ đó tăng khả năng chữa khỏi và nâng cao chất lượng sống.
Số liệu thống kê cho thấy, ung thư vú là loại phổ biến nhất ở phụ nữ Việt Nam, chiếm khoảng 18% tổng số ca ung thư ở nữ giới, trong khi ung thư cổ tử cung ghi nhận khoảng 4.132 ca mắc mới và 2.223 ca tử vong mỗi năm. Trong khi đó, tỷ lệ phụ nữ trong độ tuổi 30–49 tham gia tầm soát ung thư cổ tử cung chỉ đạt khoảng 28,2%, thấp hơn nhiều so với mục tiêu quốc gia 60%.
Bác sĩ Nguyễn Văn Chiều - Chuyên khoa ung bướu Bệnh viện Hưng Việt nhận định, Việc tầm soát ung thư định kỳ không chỉ giúp phát hiện sớm, mà còn là biện pháp tiết kiệm chi phí, giảm thiểu phác đồ điều trị phức tạp và bảo vệ sức khỏe cộng đồng. Bên cạnh đó, có nhiều lý do khiến nhiều bệnh nhân phát hiện ung thư muộn. Một phần do nhận thức của người dân còn hạn chế, nhiều người chỉ đi khám khi có triệu chứng rõ ràng. Một phần khác là do thiếu nguồn lực y tế, trang thiết bị hiện đại, đặc biệt tại các vùng sâu, vùng xa. Chi phí khám và tầm soát ung thư cũng là rào cản lớn, khiến nhiều người không thể tiếp cận dịch vụ định kỳ. Hệ quả là tỷ lệ tử vong cao, chi phí điều trị lớn, tâm lý người bệnh chịu áp lực, đồng thời gia tăng gánh nặng kinh tế và xã hội.
Để tầm soát ung thư thực sự mang lại hiệu quả, cần triển khai đồng bộ nhiều giải pháp. Trước hết, xây dựng các chương trình tầm soát định kỳ, phù hợp từng nhóm tuổi và đối tượng nguy cơ, ưu tiên các loại ung thư phổ biến. Kết hợp với đó là truyền thông và giáo dục cộng đồng, sử dụng mạng xã hội, truyền hình, hội thảo sức khỏe để nâng cao nhận thức người dân về lợi ích của tầm soát định kỳ. Bên cạnh đó, đào tạo và phát triển nhân lực y tế, đảm bảo bác sĩ và kỹ thuật viên được đào tạo bài bản, nâng cao năng lực các bệnh viện tuyến cơ sở, giúp người dân dễ dàng tiếp cận dịch vụ. Có cơ chế hỗ trợ chi phí và chính sách bảo hiểm, tích hợp tầm soát ung thư vào bảo hiểm y tế hoặc các chương trình ưu đãi, nhằm xóa bỏ rào cản tài chính.
Tuy nhiên, theo bác sĩ Nguyễn Văn Chiều: “việc triển khai cũng đối mặt với nhiều thách thức, ngoài nhận thức cộng đồng còn hạn chế, còn có rủi ro chẩn đoán sai hoặc quá chẩn đoán, có thể gây lo lắng không cần thiết hoặc dẫn đến điều trị quá mức. Do đó, các cơ sở y tế cần đảm bảo quy trình tầm soát chuẩn xác và minh bạch, đồng thời hướng dẫn bệnh nhân hiểu rõ kết quả và phương án tiếp theo”.
Tầm soát ung thư là một trong những bước đi quan trọng để phát hiện sớm bệnh, giảm tỷ lệ tử vong và gánh nặng điều trị. Sự phối hợp đồng bộ giữa cơ quan y tế, cộng đồng và chính người dân là yếu tố then chốt để nâng cao hiệu quả. Việc tầm soát định kỳ như một phần chăm sóc sức khỏe cơ bản, giống như kiểm tra huyết áp hay tim mạch. Đây là cách bảo vệ bản thân, gia đình và cả cộng đồng.
Tầm soát ung thư chủ động không những được xem là cách mỗi cá nhân, mỗi gia đình bảo vệ sức khỏe của chính mình, mà còn là hành động thể hiện tình yêu thương với gia đình và cộng đồng. Khi được phát hiện sớm, tỷ lệ được cứu chữa điều trị cao hơn. Trong bối cảnh tỷ lệ mắc và tử vong do ung thư vẫn còn cao, việc tầm soát định kỳ chính là một hành trình nhân văn, mang lại sự bình yên, an tâm và niềm hy vọng cho cuộc sống.
